Meekhan i strachy, czyli „Nowa Fantastyka 10/19”

Październik to miesiąc, w którym rozkręca się jesień. W kraju naszym uroczym czasem przybiera on formę deszczowo-szarego (pardon my French) piździernika, ale w tym roku udało się nam wylosować wydanie złoto-ciepłe. Jednak przebywanie w sprzyjających okoliczności przyrody nie odwodzi od czytelniczych przyjemności. Nowa Fantastyka takich przyjemności dostarcza mi regularnie, a tym razem robi to prozatorsko z odpowiednim dla pory roku dreszczykiem.

‏‏‎ ‎

Jednak teksty okładkowo-początkowe charakter przeglądowy mają, choć jeden tylko pozornie. O tym jednak za momencik. Prym wiedzie tu tekst Michała Cetnarowskiego, który pochyla się nad powodami sukcesu serii Roberta M. Wegnera. Przygląda się Meekhanowi od strony kreacji świata, postaci oraz konkretnych cech. Dla fanów może to być ubranie w słowa ich własnych zachwytów, a dla serii nieznających motywator do sięgnięcia. W drugim dużym tekście Jakub Ćwiek rozpatruje natomiast twórczość Quentina Tarrantino od stron wielu przygodnym fanom (do których należy i Pożeracz) nieznanym. Zaczyna się od przeglądu pomysłów z różnych powodów niezrealizowanych, a przekształca się w prezentację dwudzielności współdzielonych światów reżysera. Solidna dawka ciekawostek i informacji w przystępnej wysoce formie podana. Nieco gorzej na tym tle wypada tekst Piotra Goćka, który zapowiada się na zestawienie kulturą definiowanych ekranizacji dystopijnych, a okazuje się być analizą de facto jednoprzykładową. Nie jest to zły artykuł, potrafi zainteresować omawianym filmem, ale i niedosyt duży budzi.

Październikowa Nowa Fantastyka otwiera dział prozy polskiej najlepszym opowiadaniem numeru. Dziewczyna z perłą zamiast oka Jarosława Łukasińskiego to niepokojąca opowieść osadzona w egzotycznym, nadmorskim klimacie. Hermetyczna społeczność pełna skrytych pretensji i wojennych zaszłości, a do tego stwory z innego świata morza nawiedzające i młody protagonista obserwujący powoli rozgrywającą się tragedię. Byłby z tego niezły materiał na filmową adaptację. Natomiast Jezioro Justyny Hankus to historia, w której doskonale budowany nastrój pozwala przymknąć oko na pewne braki fabularne. Duszny małomiasteczkowy klimat grozą podszyty robiłby jednak zdecydowanie lepsze wrażenie, gdyby nie rwana narracja z nieuzasadnionymi zwrotami i wewnętrznie nieskładnym narratorem. Jednak i tak można to uznać za debiut obiecujący. Ostatnim z krajowych tekstów jest Wyspa Ptaków Sławomira Prochockiego, która z kolei wpada w pozornie paradoksalną kategorię opowiadań za krótkich i za długich zarazem. Jest to precyzyjnie rozplanowana fabuła zmierzająca do kluczowe zwrotu, ma solidny ładunek emocjonalny i ciekawego antybohatera. Można jednak odnieść wrażenie, że zyskałaby na skróceniu procesu dochodzenia do tego zwrotu, lecz jednocześnie przy odpowiednim bogaceniu pomysłu mogłoby nawet starczyć na pełnoprawną powieść.

Otwierający sekcję zagraniczną Pas Wyobcowania Władimira Arieniewa cierpi na nadmierne kamuflowanie. Ciekawie wykreowany świat pachnący nieco Piknikiem na skraju drogi i całkiem sprawnie budowana atmosfera bledną częściowo w fabularnej mglistości. Odnieść można wrażenie, że autor ciut za bardzo chciał ukryć swoje zamiary końcowe i przez to przesadził z mętnością. Z tego też powodu trudno jest określić, jaka była nadrzędna myśl – czytelnik zostaje z myślą „i co z tego?”. Zdecydowanie lepiej wypadają Miny Eleanor Arnason, czyli antywojenna wizja żołnierskiej emerytury. Sama warstwa światotwórcza może nie poraża oryginalnością (zniszczona ekologicznie ziemia, wielki konflikt, szukanie ratunku w kosmosie), ale dla Amerykanki dużo ważniejsza jest warstwa międzyludzka. Relacja dwóch poturbowanych przez wojnę kobiet wypada wiarygodnie i intrygująco. Dobre jest też zakończenie, poruszające w swej surowości. Smaczkiem dodatkowym jest natomiast to, że opowiadanie to stanowi debiut autorki, która ma ponad czterdzieści lat dorobku i kilka ważnych nominacji na koncie. Nowa Fantastyka ma za to u mnie plusa.

Eleanor Arnason

Nieformalną, niewiążącą i niewiele znaczącą nagrodę felietonu numeru zdobywa w październiku Tomasz Kołodziejczak za Weź i wynaleź. Tym razem w przystępny sposób omawia kwestię powiązania wiedzy ze społecznym otoczeniem. Wykłada, że wynalazcy potrzebują nie tylko przebłysku swego geniuszu, ale i odpowiedniego stanu techniki (np. Gutenberg skorzystał z dobrodziejstw metalurgii, papieru jako taniego surowca i odpowiednich farb). Wskazuje też, że łatwo jest takie zasoby wiedzy i talentu stracić. Bardzo ciekawy i literacko powiązany temat porusza natomiast Peter Watts. Przygląda się on bowiem temu, jak to firmy i instytucje wciągają pisarzy science-fiction w swe działania i akcje. Coś na pierwszy rzut oka wygląda na ciekawe przedsięwzięcia przeważnie koniec końców okazuje się być marketingowym trikiem lub podlizywaniem się władzy. Rafał Kosik na własnym przykładzie postanowił zaś przypomnieć pewną prawdę, która może truizmem pachnie, ale warta jest powtarzania: podróże kształcą. Wskazuje też na coś, z czego nie każdy zdaje sobie sprawę, czyli zbliżający się z dużym prawdopodobieństwem (z powodów ekonomicznych, klimatycznych itp.) kres łatwego podróżowania. Fani filmów dziwnych i dziwniejszych (czyli między innymi Pożeracz) za sprawą Łukasza Orbitowskiego dodadzą zapewne do swych list film In Fabric. Bo jakże to nie dać się skusić filmowi o demonicznej sukni?

Nowa Fantastyka 10/19 okazała się być numerem bardzo solidnym. Dwa mocne opowiadania i ciekawa część felietonowa to zdecydowane wyróżniki, ale i na innych frontach jest dobrze. W swym z NF współpracowaniu nie napotkałem jeszcze numeru słabego czy choćby przeciętnego. I oby tak dalej.

‏‏‎ ‎

Od ośmiu lat zastanawiałem się, co będę czuł w tej chwili. Euforię? Spokój? Całe wieki temu byłem nienawiścią, gniewem, wypełniała mnie burza i huragan. Teraz nie czułem nic.

[Sławomir Prochocki, Wyspa Ptaków]