Opowieść w/o marketingu (i grach), czyli „Wojny konsolowe” Blake’a J. Harrisa

Zapóźnienie gospodarcze wynikające z polskiej obecności w bloku sowieckim przełożyło się też, oczywiście, na sektor rozrywkowo-komputerowy. W połączeniu z faktem, że cała Europa nie załapała się konsolową rewolucję początku lat 90-tych, oznaczało to nikłą i spóźnioną obecność w Polsce konsol SNES i Sega Mega Drive. Sytuacja zaczęła się w zasadzie zmieniać dopiero z premierą Sony PlayStation. Ja zaś swą grową przygodę zaczynałem od cudnego Commodore C64, a potem przeskoczyłem prosto do świata PC. Miałem też Game Boya, ale już w czasach gdy był to sprzęt niemal zabytkowy. Gry komputerowe jednak lubię i z chęcią czytam o ich historii, dlatego też zdecydowałem się sięgnąć po Wojny Konsolowe.

Pod koniec lat 80-tych branża gier wideo powoli podnosiła się z krachu, który doprowadził do długotrwałej zapaści rynku i uśmiercił wiele firm. Większość uważała segment konsolowy za wyjątkowo ryzykowny i mało opłacalny. Ryzyko podejmuje japoński potentat, Nintendo, któremu ku zaskoczeniu innych udaje się podbić nie tylko rynek lokalny, ale i ten amerykański. W 1990 firma Hiroshiego Yamauchiego była niemalże monopolistą, a Game Boy i Nintendo Entertainment System królowały w domach w USA i Japonii. W tym samym czasie Sega była podupadającym producentem automatów do gier o dużych ambicjach i źle zarządzanym oddziałem w Ameryce. Kluczowe dla historii obu firm i całej branży okazało się spotkanie… na hawajskiej plaży. To właśnie tam Tom Kalinske dostaje propozycję objęcia stanowiska prezesa Sega of America, którą przyjmuje po wizycie w tokijskiej siedzibie firmy.

Nie będę owijał w bawełnę i napiszę od razu nieco paradoksalnie: już dawno nie czytałem tak ciekawej książki, która jednocześnie przeszłaby obok mnie. Zacznę jednak od tego, co dobre. Blake Harris wykonał świetną robotę – przeprowadził rozmowy z ponad 200 osobami, które miały udział w opisanych wydarzeniach, i spędził na pisaniu książki ponad trzy lata. I to widać. Wojny konsolowe zawierają mnóstwo smaczków, szczegółów i znaczących scen, a historia konfliktu przedstawiona jest na tyle drobiazgowo na tyle, na ile to możliwe. Większość opowieści skupia się na rywalizacji pomiędzy dwoma firmami przedstawionej z perspektywy ich amerykańskich oddziałów, ale ukazane są także wydarzenia z konfliktem powiązane pośrednio, ale ważne dla branży – na przykład fala publicznego oburzenia brutalnością gier, która doprowadziła do powstania ESRB, oraz początki Sony PlayStation. Wszystko to opisane jest dynamicznie ze sporą dawką dialogów i bez zasypywania czytelnika szczegółami technicznymi. Jeśli zaś chodzi o samą historię, to daje ona świetny wgląd w rolę marketingu oraz różnic kulturowych w firmie – o losach starcia Nintendo i Segi przesądziły bowiem nie tyle gry czy konsole, a napięcia transoceaniczne. Śledzenie rozłamów i niezgodności pomiędzy amerykańskim a japońskim oddziałem firmy, mimo poparcia prezesa Segi dla Kalinskego, było jedną z silniejszych części książki.

Dzięki stylowi oraz skupieniu na kwestiach marketingowo-kulturowych oraz ubraniu całości w swoistą fabułę Wojny konsolowe powinny zainteresować nie tylko fanów gier wideo. Problem pojawia się jednak, gdy kogoś nie interesują kwestie marketingowe i biznesowe. Owszem, z pewną dozą ciekawości czyta się o sile opowieści w reklamie oraz poznaje kulisy powstawania słynnych kampanii reklamowych, ale koniec końców jest to zainteresowanie bezosobowe. Bez tego drygu do przedsiębiorczości intrygują drobiazgi i epizody, ale całość opowieści nie fascynuje – z wyjątkiem wątków kulturowych. Tu pojawia się jednak problem, bo imponująca grupa rozmówców Kalinskego pochodziła niemal wyłącznie z USA. Paradoksalnie więc różnice kulturowe sprawiły, że fragmenty o różnicach kulturowych były niekompletne, przedstawione jednostronnie. Mimo tego braku te części pozostały dla mnie najciekawsze, tym bardziej więc dokucza brak perspektywy japońskiej. Trudno jednak winić za to samego autora – jak pokazuje książka, Japonia to inny świat i w biznesie. Fabularyzacja Wojen konsolowych to kolejna zaleta, które jednak kryje w sobie pewien haczyk. Otóż autor na samym początku zaznacza, że szczegóły powiązane z niektórymi miejscami i opisami mogły zostać zmienione lub wymyślone. Z jednej stronie rozumiem, że było to potrzebne w takim wyborze stylistycznym, ale w przypadku literatury faktu taki wstęp powoduje odczucia mocno mieszane.

Wojny konsolowe to książka ciekawa i dobrze napisana, ale niekoniecznie dla wszystkich. Wiem, że brzmi to jak truizm – w końcu żadna książka nie jest dla wszystkich – ale zgodnie ze wstępem: dawno nie trafiłem na książkę, które zalety widziałbym tak wyraźnie, ale jednocześnie daleką od moich emocji. Jest to o tyle ciekawe, że stwór ze mnie ciekawski i słabością do gier wideo się charakteryzujący. Jednak bez cienia wątpliwości mogę stwierdzić, że książka Blake’a Harrisa przypadnie do gustu tym zainteresowanym marketingiem od kulis i tajnikami biznesu.

Wojny konsolowe zrecenzowano też tu:

• Bardziej lubię książki niż ludzi

Serdeczne podziękowania dla wydawnictwa Sine Qua Non za przesłanie egzemplarza do recenzji

Aż do teraz przepisem Kalinskego na sukces było poleganie na własnym uroku, bystrości umysłu i umiejętności przemawiania do ludzi, lecz szybko odkrył on, że talenty te nie mogą się równać z potęgą nękania rywala poprzez pielęgnowanie nienawiści do niego ze strony innych ludzi.