Podcastem ku samorealizacji, czyli zażenowanie z drugiej ręki

Tytuł tego wpisu mógłby wystartować w konkursie na najmniej mówiący tytuł w (krótkiej) historii tego bloga, lecz śpieszę już z wyjaśnieniami. Synchroniczność odkryć pożeraczowych sprawiła, że krótko po wpisie o Radiolab, inny podcast regularnie słuchany (Myszasz) pozwolił mi nazwać pewną mą przypadłość, a Zwierz Popkulturowy (znana z podcastu Zwierz vs Zombie) rozpisał się o tym zręcznie. Mógłbym w zasadzie Was zostawić sam na sam z wpisem zwierzowym, ale chciałbym jednak dodać parę słów od siebie o tzw. secondhand embarrassment.

Cóż to w ogóle jest za zjawisko brzmiące niczym nazwa lumpeksu z szykownymi ciuchami z Francji? Chodzi o współodczuwania zażenowania, wstydu i tym podobnych. W języku angielskim zwane jest to także „vicarious embarrasment„. Gdy wiemy, że dana osoba (prawdziwa lub też nie) znajdzie się za chwilę w sytuacji, która przysporzy jej sromu i krępacji, to i my zaczynami odczuwać dyskomfort psychiczny. Nie jest to żadna drobiazgowo zdiagnozowana i opisana przypadłość, ale doświadcza jej wiele osób. Jest w dodatku reakcja bardzo specyficzna, w której kluczową rolę odgrywają nasze własne doświadczenia. Jest to w zasadzie oczywiste – nie każdego będzie krępowało to, co mnie krępuje i na odwrót. Wszelkie wstydliwe wpadki i inne kompleksogenne doświadczenia z przeszłości mogą tu ogrywać decydującą rolę.

Nie będę tu się rozpisywał o konsekwencjach tego zjawiska dla twórców, gdyż Zwierz zrobiła to już w ogóle i w szczególe. Jeśli więc interesuje Was ten aspekt, to sięgnijcie po wpis zatytułowany Dlaczego mi to robisz czyli dwa słowa o Second Hand Embarassment. Dodam od siebie tylko, że wiem w końcu, dlaczego tak trudno ogląda mi się The Office. Dlaczego jednak w ogóle o tym piszę? Pierwsza sprawa to me olśnienie i dotychczasowe przekonanie o odosobnieniu. Wspominałem paru osobom o tych odczuciach, ale reakcje wahały się od przyjaznego niezrozumienia po „ale o czym Ty w ogóle do mnie rozmawiasz”. Niby rozumowo powinno do mnie trafić, że to przecież nie jest wcale aż tak dziwne, ale mimo to żyłem przez długi czas w błogiej nieświadomości swej nieoryginalności.

Drugi powód jest już bardziej związany w blogiem. Chodzi mi bowiem o rozziew pomiędzy filmem a książkami. Seriali i filmów oglądam od pewnego czasu bardzo mało, więc nie jestem sobie w stanie przypomnieć konkretnych sytuacji, ale secondhand embarrassment uderza we mnie głównie w relacji z tym medium. Było to na tylne silne odczucie, że potrafiłem wychodzić z pokoju, gdy zbliżała się taka potencjalnie żenująca scena. I nie jestem w stanie do końca wykoncypować dlaczego tak jest. Do głowy przychodzi mi zbieg dwóch domniemanych okoliczności – lenistwa scenarzystów i mego doboru seansowego. Wydaje mi się, że scenarzyści filmowi nieco częściej stosują tanie chwyty i uciekają się do zgranych schematów. Do tego dochodzi też to, że sam traktuję kino jako rozrywkę lekką dużo częściej niż literaturę. Będę jednak pracował nad auto-analizą – może uda mi się z czasem dojść do innych wniosków.

Wpisu ilustracja idealna

A tymczasem zostawiam Was z tym oddalonym uczuciem zażenowania i mając nadzieję, że w trakcie lektury nie odczuwaliście zażenowania, zachęcam do dzielenia się własnymi doświadczeniami w tym zakresie. Drugoręcznie zawstydzeni wszystkich blogów, łączcie się!

Gdzie jest wstyd, tam jeszcze jest cnota. Wstyd dowodzi jeszcze czystości sumienia, obudza je tam, gdzie je nałóg, zły przykład i roztargnienie uśpiło. [Kazimierz Brodziński, O satyrze]