Między szczytami, czyli przedurlopowy przegląd książek o górach

Zdradzę Wam pewną mroczną tajemnicę – bezpośredni protoplasta Pożeracza jest taternikiem. Jako wyrodny i krnąbrny, bardzo przesadnie rzecz ujmując, potomek z początku nie zbytnie mnie ciągnęło do wspinania i podobnych. Bardzo lubiłem namiotowe wyjazdy i eskapady, ale raczej szwendałem się własnymi ścieżkami. Dopiero po pewnym czasie mi przeszło, a jeszcze nieco później sięgnąłem po książki o tematyce górskiej zgromadzone przez rodziciela.

W ramach odrobiny ekstrawertyzmu przyznam, że nigdy jakoś specjalnie nie obawiałem się o tatę wybywającego w Tatry. Miał w zanadrzu kilka historii, które mogły wzbudzić we mnie taki strach, ale było już za późno. Regularne, czasem zimowe, czasem letnie wyjazdy jakoś wgryzły się w codzienność. Nocne pakowanie wielkiego plecaka sprzętem, prowiantem i resztą było lubianym przeze mnie rytuałem. Zresztą nieprzystosowana do monotonii dusza wypchnęła tatę sprzed biurowej deski kreślarskiej już po dwóch miesiącach i pociągnęła do pracy na wysokościach. Z czasem nawet i ja tej pracy skosztowałem, ale to już inna historia.

Wracając zaś do sedna, oto książki, które pomogły przezwyciężyć mą umiarkowaną przekorę.

Tatry

Milic Blahout / Pavol Repka

Zacznę nietypowo, gdyż od albumu ze zdjęciami. Siedziała sobie na najwyższej półce taka kolubryna (format nieco ponad A4) w twardej oprawie uzbrojona w bogactwo zdjęć wydrukowanych na kredowym papierze. Początkowo była nieosiągalna bez wspinaczki (ha!) na szafę albo piętro łóżko, więc sięgałem po nią rzadko. Z czasem wracałem i gdzieś tam zakiełkowała wielka do Tatr sympatia. I mimo, że pierwszy raz zawędrowałem w nie dopiero podróżnie-poślubnie, to od razu czułem się tam jak u siebie.

Sygnały ze skalnych ścian

Wawrzyniec Żuławski

Jeśli zaś chodzi o literackie składniki tego pre-sentymentu, to sporą część zasług przypisać należy Wawrzyńcowi Żuławskiemu. Oczarowały mnie jego swobodne relacje z początków taternictwa. Sam Żuławski był utalentowanym taternikiem, ale potrafił też zgrabnie przekazać swój zachwyt nad Tatrami. Z czasem odkryłem, że miał on też bardzo bogaty życiorys – pisarz, taternik, ratownik górski, muzykolog, kompozytor, uczestnik Powstania Warszawskiego. Grażyna Wojsznis-Terlikowska, autorka kryminałów, napisała o nim tak: „Był człowiekiem silny i wspaniałym, w stu procentach odpowiedzialnym za siebie i innych, człowiekiem, o którym wiadomo: nie opuści w nieszczęściu, choćby to miało kosztować…”

Zginął w trakcie wyprawy ratunkowej w Alpach.

Wszystko o Wandzie Rutkiewicz

Barbara Rusowicz / Wanda Rutkiewicz

Jeden z pierwszych kontaktów z literaturą poświęconą „dużemu” wspinaniu, a jednocześnie pewne odarcie ze złudzeń. Wanda Rutkiewicz opowiada bowiem o swoich początkach, o bliskich i mi skałkach, o życzliwych napotkanych na górskiej drodze, ale też o agresji i wrogości mężczyzn oraz kłopotach z kobiecymi wyprawami. Ważny jest tu też aspekt wyzwania, strachu i przekraczaniu siebie. Ten wywiad to osobiste spojrzenie na świat himalaizmu i wspinania w ogóle kobiety mądrej, dojrzałej i wiedzącej, czego chce od życia.

Jako uzupełnienie polecam też świetny reportaż „Siedem razy siedem” autorstwa Wojciecha Tochmana.

Dotknięcie pustki

Joe Simpson

Na koniec pozycja najbardziej beletrystyczna. W 1985 w trakcie zejścia z Siula Grande Joe Simpson wpadł w lodową szczelinę i złamał nogę. Jego partner, Simon Yates, nie miał jak mu pomóc, więc wrócił do obozu. Simpsonowi udało się przeżyć. Nie poddał się w sytuacji, w której śmierć zdawała się pewna. Ze złamaną nogą, w trudnych warunkach niemal szczytowych przebył szmat drogi i trafił w dosłownie ostatnim momencie. Obóz już się zwijał. Dotknięcie pustki to po prostu zapis niesamowitego hartu ducha, ale i relacja z granicy pomiędzy życiem a śmiercią. Zdarzenie to do dziś jest postrzegane jako jedne z najbardziej niesamowitych w świecie górołazów.

Wyszedł mi ciekawy przekrój gatunkowy: album ze zdjęciami, zbiór artykułów, wywiad i autobiografia. Przyznam też, że po książki o tematyce górskiej od pewnego czasu nie sięgałem, a pisanie tego artykułu rozbudziło tę chęć. Może na Zakopiańskim Festiwal Literackim chęci te zaspokoję?

My, alpiniści, kochamy życie tym mocniej, im bliżej jesteśmy chwili, kiedy możemy je utracić [Wanda Rutkiewicz]