Po tropach do kresu, czyli „Opowieści z meekhańskiego pogranicza. Północ-Południe” Roberta M. Wegnera

Są takie książki, które za czytelnikiem chodzą i chodzą, ale jakoś ciągle się z tym czytelnikiem mijają. Ja mam tak z Czarodziejską górą, którą chcę przeczytać od dawien dawna. Wszystko, by wskazywało, że podobnie powinienem mieć z Meekhanem Roberta M. Wegnera – regularnie napotykam pozytywne recenzje, co jakiś czas ktoś wspomina, przy premierach kolejnych części zachwytów natężenie rośnie. Nawet Rosjanie się zachwycają! Jednak mimo tych zachwytów i mojej słabości do cykli, jakoś seria ta nie lądowała na żadnych moich listach. Zupełnie też zapomniałem, że czytałem daaaawno temu jego debiut w miesięczniku Science Fiction. Aż w końcu decyzję za mnie podjął inspirowany przez małżonkę Gwiazdor, który przyprawił mnie o Opowieści z meekhańskiego pogranicza. Północ-Południe.

Imperium Meekhańskie to wykuty w boju kolos, leżący między Wielkimi Stepami i Szarym Oceanem oraz górskimi łańcuchami kraj nie ma sobie równych. Pochód do chwały zaczął się ponad tysiąc wcześniej, gdy natchniony przez Wielką Matkę Fregan-ken-Leow powrócił z pustyni i zabrał armię, która wyzwoliła meekhańskich osadników. Teraz jednak nadszedł czas stagnacji, a państwo powoli staje się ofiarą swoich własnych sukcesów. Jakiś czas temu niepokonana w tradycyjnych starciach armia okazała się niedostosowana do podjazdowych walk z plemionami koczowników, a teraz z pograniczy zaczyna napływać coraz więcej niepokojących sygnałów. Na północy żołnierze Szóstej Kompanii polują na górski klan Shadoree, który dopuścił się wyjątkowo brutalnych mordów, a na południu susza zaczyna dawać się wszystkim mocno we znaki. Gdyby zaś tego było mało, gdzieś w tle budzi się potężna magia, jakiej świat nie widział od lat.

Po przeczytaniu powyższego opisu czy też po prostu zapoznaniu się z ogólnym zarysem fabuły i zrębami wykreowanego przez Wegnera świata do głowy przychodzi pewne powiedzenie z dzwonami i trudnymi do zlokalizowania kościołem. Tak w zasadzie to w przypadku Meekhanu nie tyle nie można znaleźć kościoła, co tych kościołów jest wiele. Mówiąc zaś prościej, w czytelniku obytym nieco z fantastyką polską i nie tylko często będzie rodziło się odczucie „to gdzieś już było”. Chwiejące się w posadach imperium to motyw częsty (i historyczny), ale w połączeniu z dzielnym oddziałem, który podpadł komuś ważnemu, natychmiastowo przywodzi na myśl monumentalną sagą Stevena Eriksona. Górskie tereny pełne bojowych górali i brutalność wykreowanego świata kojarzyć się mogą z pisarstwem Feliks W. Kresa. Tu wytropić można nawet powiązanie bezpośrednie, choć zapewne nieumyślne. Otóż jedna z raz meekhańskiego świata określa się jako Ag’heeri lub Ag’ahher, co budzi asocjacje z kresową Egaheer. Jedynym tropem, który zirytował mnie poważniej, była swoista odmiana „kobiety w lodówce„. Miałem wrażenie, że pewna postać poboczna została wyjątkowo brutalnie zamordowana wyłącznie po to, by bohaterowie mogli popisać się honorem i pocierpieć przykładnie za Imperium.

Powyższe oraz pozostałe skojarzenia nie zaniżają wcale oceny, wręcz przeciwnie. Opowieści z meekhańskiego pogranicza. Północ-Południe wytrzymuje bowiem te komparatywne starcia i może nie wychodzi z nich zwycięski, ale na pewno bez większego szwanku. Uniwersum Meekhańskie nie jest więc wielce oryginalnym światem przedstawionym, ale wyróżnia się w wystarczającym stopniu, by w połączeniu z dbałością o szczegóły i bogactwo dać efekt wielce zadowalający. Jest to bowiem świat o długiej historii, w którym zwycięzcy propagują swoje opowieści i wypierają inne dyskursy poza nawias, sprowadzając inne kultury do barbarzyńców. Starcie kultur i zderzenie z obcością oraz przepisywanie historii to jedne z ciekawszych wątków tego tomu. Tu nawet lud wskazujący fałsz mitu założycielskiego Meekhanu sam zniekształca swe początki, a wiedza to moc i ciężar. Ciekawie wypada też magia w formach różnych. Paranie się nią to sztuka niebezpieczna, wyczerpująca i wcale nie zapewniająca nietykalności. Do tego jak na razie Wegner dość ostrożnie dawkuje magiczne fajerwerki, skupiając się na „zwykłych” postaciach.

Protagoniści to zresztą dobry punkt wyjściowy, by dokonać porównania części północnej z południową. Dowódca górskiego oddziału, Kenneth-lyw-Darawyt, to człowiek honorowy i odważny, choć nieobyty w świecie politycznych machinacji, a Topór i skała to część militarna. Dla Yatecha d’Klleana honor jest nawet ważniejszy niż dla dowódcy Szóstej Kompanii Szóstego Pułku, ale miast poczucia dobrze spełnionego obowiązku sprowadza na niego konflikt iście tragiczny. W Mieczu i żarze nie brak przelanej krwi, ale ważniejszy jest tu indywidualny kunszt pozbawiania innych życia oraz/lub kończyn. O ile Kenneth-lyw-Darawyt to postać w zasadzie jednowymiarowa w swym honorze, to już droga Yatecha nie jest tak prosta. W tle wyrazistych, ciekawych postaci, które jeszcze zapewne odegrają ważkie role w historii Meekhanu. Wegnerowi udaje się bowiem przebiegle wpleść w zamknięte opowieści nieco wątków pobocznych, których domknięcia czytelnik będzie oczekiwał.

Nie będę się tu bawił w żadne rankingi i porównania z zachodnią fantastyką, a stwierdzę po prostu: Opowieści z meekhańskiego pogranicza. Północ-Południe to bardzo dobre fantasy. Nie tylko nęcąco wprowadza w ciekawy, choć nie szalenie oryginalny, świat, ale i serwuje kilka poruszających historii. Są tu męstwo i honor, ale i rozdarcie i machinacje. Wszystko to spojone wprawnym językiem i stylem dopasowującym się do narracji sprawia, że niezmiernie cieszę się, że jeszcze trzy tomy przede mną.

Czy prawda służy wam jak zastraszony kundel, obszczekujący tego, kogo wskaże wasze poczucie winy?