Wilki, duchy i kruki, czyli o książkowej niedostępności

Co prawda zdanie „wszystko jest ze sobą połączone” natychmiast budzi skojarzenia z newage’owymi bzdurami z czwartego wymiaru, ale ostatnio intensywnie doświadczam łączliwości swych wpisów. Recenzja Dwóch panów z branży doprowadziła do wpisu o blurbach, a czytanie Ducha króla Leopolda zmotywowało mnie, by napisać niniejszy wpis o białych krukach. Dlaczego akurat ta książka? Sprawdźcie, ile egzemplarzy wydania papierowego uda Wam się znaleźć w księgarniach.

Jeśli będzie to więcej niż zero, to będę zaskoczony. Nie pamiętam już, czy Ducha króla Leopolda polecił mi ktoś znajomy, podpowiedziało mi Goodreads czy może jakiś artykuł, ale od nieco ponad trzech lat polowałem na egzemplarz. Bez powodzenia. Nie było to codzienne sprawdzanie każdej internetowej księgarni i antykwariatu, ale co jakiś czas (niezbyt często, ale regularnie) nawiedzałem wszystkich większych sprzedawców. Dostępne były ebooki, lecz nie mam czytnika. Dostępne były wersje anglojęzyczne, lecz odstręczała mnie cena. W końcu skorzystałem z przyjacielskiej pomocy i egzemplarz dotarł do mnie z Gloucester.

Książka Hochschilda ma tylko jedno wydanie, więc o ile ta niedostępność jest dziwna, to jako tako zrozumiała. Większą zagadką jest dla mnie Wilk stepowy Hermana Hessego. Jest to książka w wielu kręgach kultowa, od lat inspirująca filmowców, muzyków rockowych i innych artystów. Powieść ta ma dwa tłumaczenia i kilka wydań – pierwsze z 1929 roku (Towarzystwo Wydawnicze Rój), a ostatnie z 2007 roku (PIW). W księgarniach brak, w antykwariatach można znaleźć pojedyncze egzemplarze (np. pierwsze wydanie z bardzo dobrym stanie za 999 zł), a na Allegro jest kilka egzemplarzy, ale nawet niezbyt atrakcyjne wydanie z kolekcji klasyki Gazety Wyborczej nie schodzi poniżej 50 zł. Sam czytałem pożyczony egzemplarz anglojęzyczny.

Nie będę tu przed Wami odkrywał żadnych tajemnic zza wydawniczych kulis, a po prostu zastanawia mnie, jak do tego dochodzi. Jestem w stanie zrozumieć powody niedostępności Ducha króla Leopolda – niski nakład, niszowa tematyka, a potem dobre recenzje i duże zainteresowanie. Nie rozumiem jednak, dlaczego wydawca nie pokusił się o dodruk. Ta akurat decyzja wydaje mi się mało sensowna, ale jako osoba z poza branży oceniam według własnego pomyślunku. Inaczej sytuacja ma się np. z Ucztą Wyobraźni MAGa, która od początku miała zapowiedziany brak dodruków. Na ciekawy model zdecydował się też Wojciech Sedeńko i jego Solaris, którego książek próżno szukać w księgarniach, ale serie Archiwum Polskiej Fantastyki czy Galaktyka Gutenberga mają się dobrze.

Chciałbym jednak poznać tajemnicę stojącą za Wilkiem stepowym. W pewien przewrotny sposób ta trudnodostępność idzie w parze z treścią i statusem powieści. Opowieść o niedostosowanym do społeczeństwa samotniku, pozycja doceniania kontrkulturowo wymaga pewnego wysiłku i poszukiwań. Taki wydźwięk wydawniczy mi się podoba, ale od strony praktycznej sytuacja ta nie jest dla mnie zrozumiała. Nie przypuszczam, żeby był to celowy zabieg wydawców. Marny stan czytelnictwa i wąskie grono potencjalnych odbiorców to dość sensowne powody, ale ignorowanie potrzeb rynku (nawet tak ograniczonego) zdroworozsądkowe już nie jest.

Wylałem swe frustracje, podzieliłem się przypuszczeniami, pora więc na pytania do Was, o Wielce Umiłowane Czytelniczki i Czytelnicy. Może Wy uchylicie przede mną rąbka tajemnicy – wiem przecież, że niejedna/en z Was w branży siedzi lub posiaduje blisko niej. Ciekaw też jestem, czy też napotkaliście na podobne trudności zaopatrzeniowe.

Jesteś dla tego prostego, wygodnego dzisiejszego świata, zadowalającego się byle czym, za bardzo wymagający i za głodny, on cie wypluwa, masz dla niego o jeden wymiar za dużo. [Herman Hesse, Wilk stepowy]