Oto tydzień powrotów – dwa dni temu wróciłem do tematyki krytyczno-literackiej, a teraz nadeszła pora na kontynuację poszukiwań czasopiśmiennych. Regularność co prawda spadła, ale projektu porzucać nie mam zamiaru. A za dowód pożyteczności pożeraczozwrotnej tej serii wpisów jest to, że jestem w trakcie lektury Tekstów Drugich o nowej humanistyce, a na pewno zakupię ten poświęcony badaniu gier oraz Kulturę współczesną poświęconą kulturowym obliczom wojny. Bez blogowych wpisów pewnie po nie bym nie sięgnął. Tak samo pewnie sięgnąłbym po eleWator i to mimo, że natrafiłem na numer poświęcony Adamowi Wiśniewiskemu-Snergowi.

elewator okładka

Ten kwartalnik literacko-kulturalny stworzony z inicjatywy Cezarego Sikorskiego to zdecydowanie najmłodszy z gości tej serii, gdyż ukazuje się od 2012 roku. Sam Sikorski to całkiem ciekawa postać – doktor filozofii i wieloletni nauczyciel akademicki, który dopiero z czasem zaczął realizować się jako poeta, wydawca i promotor kultury. Samo czasopismo wydawane jest zaś przez Fundację Literatury im. Henryka Berezy, inicjatywę wspiera Miasto Szczecin oraz Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, a Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowuje. Tematycznie eleWator trzyma się wstępnych wypracowanych założeń, czyli numery są monograficznie-cykliczne i poświęcone są kolejno: polskiemu pisarzowi, zagranicznemu pisarzowi i tematowi ogólnemu/archetypicznemu. Była więc np. trójca Mieczysław Piotrowski, Yukio Mishida i bieda, a ostatnio Wielimir Chlebnikow, Adam Wiśniewski-Snerg i woda.

Niecała połowa numeru poświęcona jest tematowi głównemu, a pozostała część prezentuje się wysoce różnorodnie. Są tu więc prezentacja poezji i prozy, stałe felietony, teksty różnorakie korespondentów oraz całkiem sporo krytyki literackiej. Są też teksty poświęcone muzyce, komiksowi i sztukom wizualnym, ale stanowią one zdecydowaną mniejszość (nie tylko w tym numerze). Ten numer przetykany jest zdjęciami autorstwa Cezarego Dubiela, które nie dość, że zapewniają przerywnik wizualny, to jeszcze są zwyczajnie dobre w mych laickich oczach. Moim jedyny zarzutem materialnym jest… zbytna solidność eleWatora. Format periodyku (25,5 x 19 cm) w połączeniu z dużą sztywnością papieru okładkowego sprawiają, że obchodzenie się bywa problematyczne. Jeśli chodzi o skład i stronę graficzną, to nie mam ni zarzutów, ni zachwytów – jest czytelnie i estetycznie.

elewator 1 szczecin

Szczecińska inspiracja tytułowo-wzornicza

Jeśli chodzi o sam numer 2/2017, to wrażenie mam jak najbardziej pozytywne, choć z drobnymi zastrzeżeniami. Na pewno bardzo ciekawie wypada część poświęcona autorowi Robota i Według łotra. Co prawda teksty częściowo nakładają się na siebie tematycznie czy też wspominają o tych samych faktach z biografii autora, ale jest to zrozumiałe ze względu na nie tak obfity ilościowo dorobek samotnika z Falenicy oraz niezwykłą wagę niektórych wydarzeń oraz ich powiązanie z twórczością. Będąc biograficznym abnegatem, nie zgłębiałem losów Snerga nawet po lekturze Według łotra, ale teraz już wiem, że jego losy to poruszająca historia sama w sobie. Od utraty rodziców w tragicznych okolicznościach przez niezrozumienie największego w jego mniemaniu dzieła aż na samobójstwie skończywszy. Był on jednym z tych, których niezłomność w podejściu do własnych zasad doprowadziła do zupełnego niemal odosobnienia. Jednak same teksty, na szczęście, nie skupiają się na wątkach biograficznych, a poświęcone są głównie twórczości pisarza. Mnie zaś najbardziej zainteresowały te poświęcone jego teoriom – zwłaszcza teorii nadistot. Dowiedziałem się też, że Snerg stworzył teorię dotyczącą kontaktów zaawansowanych cywilizacji, która w bardzo podobnym kształcie wykorzystana jest w Ciemnym lesie Liu Cixina. Nie podejrzewam tego drugiego o plagiat czy też znajomość pism Snerga, ale okoliczności zbieganie mnie zadziwiło.

Pozostała część budzi momentami uczucia mieszane, ale bardzo wiąże się to z różnorodnością tekstów niż z ich jakością. Z pewnym zaskoczeniem odkryłem, że ucieszyła mnie duża ilość poezji – spodobała mi się zwłaszcza twórczość Hanny Marii Zagulskiej i Ewy Sonnenberg, ale nie będę próbował tu się dzielić wrażeniami, gdyż na pewno wypadłoby to koślawo. Jednocześnie czytanie recenzji poezji zupełnie mi nie w smak – albo te konkretne były zbyt hermetyczne, albo zbyt mocno we mnie siedzi niechęć do szkolnego „co poeta miał na myśli”. Jeśli zaś chodzi o prozę, to na wyróżnienie zasługuje tekst Reptoidy. Zagadka fal Teta Elżbiety Stankiewicz-Daleszyńskiej, który rozbawił mnie pokrętnie. Ciekawy był też beatlesocentryczny wywiad z Tymonem Tymańskim. Nie dość, że bardzo lubię Czwórkę z Liverpoolu, to jeszcze mam słabość do Tymańskiego. Podobały mi się też oba teksty o komiksach i jeden (poza wywiadem) o muzyce – szkoda, że nie ma ich nieco więcej.

elewator joyce elewator woolf

Podsumowanie w zasadzie jest podobne do tego dla Kultury współczesnej – eleWator to przystępne czasopismo kulturowe. Artykuły są napisane językiem przystępnym, nie skręcając niemal wcale w stronę czystego akademickiego. Wyróżnikiem jest na pewno względnie duża zawartość poezji. Minusem czysto praktycznym jest niezbyt foremny format i sztywna okładka – pozostałe prezentowane przeze mnie periodyki wypadają pod tym względem znacznie lepiej. Jednak mimo tej wady śledził kolejne tematy, którym poświęcony będzie eleWator i jeśli coś wpadnie w moje pole zainteresowań, to zapewne zakupię. Następny odcinek poświęcony będzie zapewne czasopismu czystoliterackiemu – macie jakieś propozycje papierowe?

Czy już widzisz kształty drzew
A czy rozumiesz ptaków śpiew
Czarna mewa goni białą mewę
Z czym ci się to kojarzy
Czy już słyszysz łoskot fal
Czy cię nie razi słońca blask
Oto nadciągają kumulusy
Chyba rozumiesz, co to znaczy

[Kury, Szatan]